Wśród miejsc, które turyści najczęściej odwiedzają podczas spacerów po Starym Mieście znajduje się kwartał uniwersytecki. Trudno się temu dziwić – budynki założonej w średniowieczu uczelni i biegnące między nimi brukowane uliczki mają wyjątkowy klimat. Rangę naukową i znaczenie historyczne Uniwersytetu Jagiellońskiego trudno przecenić. Prezentujemy historię Akademii Krakowskiej. Zdecydowanie warto zapoznać się z dziejami uniwersytetu przed wycieczką do dzielnicy akademickiej.
Początki uczelni
Krakowska dzielnica uniwersytecka ujęta została w swoisty trójkąt. Jeden bok tworzy ul. Wiślna, drugi ul. Św. Anny a trzecim jest pas parku miejskiego – Plant. Uczelnia powstała w 1364 roku z fundacji króla Kazimierza Wielkiego i była pierwszą wyższą uczelnią w Polsce i drugą w Europie Środkowo – Wschodniej. Pierwotnie nie funkcjonowała pod nazwą Uniwersytet Jagielloński lecz Studium Generale (łacińskie określenie uniwersytetu) lub Akademia Krakowska. Uczelnię stanowiły wtedy trzy wydziały: prawniczy, medyczny i filozoficzny. Czwarty zaś wydział – teologiczny erygowany został przez Papieża Bonifacego IX w 1400 roku.
Najstarszym budynkiem uniwersyteckim jest Collegium Maius. W 1400 roku król Władysław Jagiełło odnowił Akademię wykorzystując na ten cel legat po swej zmarłej żonie Jadwidze. Przekazał więc na potrzeby uczelni zakupioną kamienicę. Ślady po pierwszym domu zachowały się w fundamentach i w narożniku dzisiejszego budynku (od strony ul. Jagiellońskiej i dziedzińca). Była mała i nie mogła spełnić oczekiwań szybko rozwijającego się uniwersytetu. W ciągu całego XV wieku uczelnia rozrastała się poprzez zakup sąsiednich domów i dobudowę kilku dalszych. Po pożarach w XV wieku połączono je w całość, tworząc równocześnie arkadowy dziedziniec z krużgankami, których ciąg nagle przerywają schody zwane „profesorskimi” prowadzące na pierwsze piętro.
Na parterze Collegium Maius, znajdowały się sale wykładowe. Na pierwszym piętrze siedzibę miały: Biblioteka, Izba Wspólna profesorów (Stuba Communis – służyła jako jadalnia i miejsce zebrań uczonych), skarbiec oraz lektorium teologów (dzisiejsza Aula). W budynku mieściły się również mieszkania profesorów. Zajmowały parter oraz I i II piętro.
Uniwersytet Jagielloński od XVI wieku do dziś
Okres XV-XVI wieku to czas rozkwitu Uniwersytetu, szczególnie nauk matematycznych i astronomicznych. Wykładowcami byli m.in. Stanisław ze Skalbmierza czy Paweł Włodkowic, a nauki pobierał na krakowskiej wszechnicy sam Mikołaj Kopernik. Wiek XVII nie sprzyjał już tak bardzo uczelni – konkurencja ze strony szkół Jezuickich zrobiła swoje. Do podniesienia poziomu nauczania przyczyniła się dopiero reforma, którą przeprowadził w XVIII wieku ks. Hugon Kołłątaj. Od tego czasu akademia zwana była Szkoła Główną Koronną. Zbudowano wtedy klinikę lekarską, utworzono Ogród Botaniczny i Obserwatorium Astronomiczne. Od 1818 roku oficjalna nazwa tej instytucji, funkcjonująca do dziś to Uniwersytet Jagielloński.
Aż do pierwszej połowy XIX wieku wygląd i układ wewnętrzny dziedzińca Collegium Maius nie uległ większym zmianom. Jego wygląd i charakter zmieniła dopiero przeprowadzona w 2 połowie XIX wieku przebudowa w stylu neogotyckim. Przeznaczono wtedy budynek na siedzibę Biblioteki Jagiellońskiej. Kiedy w 1940 roku Biblioteka opuściła Collegium, postanowiono kompleksowo odnowić budynek, przywracając mu oryginalny wygląd sprzed 1840 roku. Wtedy to również budynek przeznaczono na siedzibę Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Obecnie znajdują się tu dawne zbiory uniwersyteckie (dzieła sztuki i pamiątki) a także bogata kolekcja instrumentów naukowych.
Muzeum jest dostępne dla turystów od poniedziałku do soboty. Zapraszamy również na zwiedzanie kwartału uniwersyteckiego z naszym przewodnikiem!
