Kraków – miasto o niezwykłej historii, opromienione urokiem legend, pełne wspaniałych zabytków. To właśnie tutaj narodził się fenomen szopki krakowskiej. Nigdzie na świecie nie powstają tak imponujące budowle upamiętniające narodziny Chrystusa. Szopka krakowska to wielopoziomowa, wieżowa, bardzo bogato zdobiona konstrukcja z lekkich materiałów. Tworzą ją zminiaturyzowane elementy zabytkowej architektury Krakowa połączone w niezwykle fantazyjny sposób. Szopki krakowskie zadziwiają wspaniałą, kunsztowną formą, ale przede wszystkim służą przedstawieniu tajemnicy Narodzin Syna Bożego.
Szopki krakowskie – narodziny zwyczaju
Tradycja budowania szopek związana jest ze starym zwyczajem wystawiania w kościołach w okresie Świąt Bożego Narodzenia jasełek i szopek nieruchomych. Te ostatnie przedstawiały przeważnie stajenki betlejemskie na tle skalistego krajobrazu. Umieszczano w nich figurki Dzieciątka w żłobku, Maryi, Józefa. Taki sposób upamiętnienia chwili narodzenia Jezusa wprowadził św. Franciszek z Asyżu, który w 1223 roku przygotował żłobek i ustawił w grocie w otoczeniu żywych zwierząt.
W XVII wieku obok figur statycznych, pojawiły się również ruchome, co było początkiem widowiska jasełkowego. Z czasem w jasełkach zaczęło pojawiać się tak wiele dodatkowych elementów świeckich, że biskupi wydali zakaz organizowania przedstawień w świątyniach. Ponieważ tradycja ta cieszyła się dużym zainteresowaniem została przeniesiona poza wnętrze kościoła. W XVIII w. pojawiły się obnośne szopki tzw. betlejemki.
Rozwój szopki krakowskiej przypada na XIX wiek. Wtedy to decydującą rolę w konstrukcji szopek tego regionu zaczęło odgrywać odwzorowanie architektury najpiękniejszych zabytków miasta. Krakowskie budowle stały się tłem i ramą scen związanych z przyjściem małego Jezusa na świat. Twórcy tych barwnych, ludowych arcydzieł czerpali inspiracje m. in. z różnorodności stylów oraz kolorystki krakowskich kamienic i innych budynków. W Krakowie pojawił się wówczas nawet cech szopkarzy – murarzy. Skąd to dziwne zestawienie? Po prostu sezonowość zawodu szopkarza zmuszała do poszukiwania innego źródła dochodu przez resztę roku.
Konkurs krakowskich szopek
Rozwój krakowskich szopek i tradycję ich prezentowania zahamowała I wojna światowa. Aby zapobiec całkowitemu zanikowi wspaniałego zwyczaju, w 1937 roku dr Jerzy Dobrzycki zainicjował Konkurs Szopek Krakowskich. Z racji na wybuch następnego światowego konfliktu, kolejny raz wydarzenie miało miejsce dopiero w 1945 roku.
Obecnie organizatorem konkursu jest Muzeum Historyczne Miasta Krakowa z główną siedzibą przy Rynku Głównym. Corocznie, w pierwszy czwartek grudnia przed południem, wokół pomnika Adama Mickiewicza zbierają się szopkarze prezentujący swoje dzieła. Przychodzą też krakowianie, rodziny twórców, turyści, liczne ekipy telewizyjne. Każda szopka otrzymuje numer konkursowy. Od wielu lat zgłaszanych jest od 120 do 160 prac. Wraz z dźwiękami hejnału granego w południe z wyższej wieży Bazyliki Mariackiej, autorzy szopek przenoszą swoje prace do siedziby Muzeum – Pałacu Krzysztofory, gdzie obraduje jury konkursu. Konkurs Szopek Krakowskich jest otwarty, udział w nim mogą wziąć wszyscy bez względu na wiek czy miejsce zamieszkania. Każdy uczestnik może zgłosić do konkursu maksymalnie trzy szopki.
1 grudnia 2016 na Rynku Głównym w Krakowie odbędzie się 74. Konkurs Szopek Krakowskich. Ogłoszenie wyników konkursu nastąpi w niedzielę 4 grudnia o godz. 12.00 w jednej z sal Pałacu Krzysztofory (Rynek Główny 35). Następnie wszystkie zgłoszone szopki będą tradycyjnie prezentowane na pokonkursowej wystawie.
