Kraków leży na przecięciu szlaków handlowych, stał się stolicą polski i tym samym najważniejszym w niej miastem. W końcu stracił pozycję, ulegał kolejnym najazdom. Ale jak wyglądało strategiczne położenie Krakowa? Dlaczego tak wielu chciało panować nad tym grodem?
Na Wawelu ludzie osiedlili się w epoce kamiennej. Zadecydowało o tym kilka czynników, które jednak w żaden sposób nie są wyjątkowe. Wawel był wzgórzem strzelistym, czyli ciężko było go zdobyć i łatwo bronić. Ponad to w bezpośrednim sąsiedztwie płynie Wisła, która zapewniała dodatkową ochronę, szlak komunikacyjny oraz pożywienie. Stopniowo ludzie zaczęli schodzić ze wzgórza i osiedlać się w jego sąsiedztwie. Powstało kilka mniejszych bądź większych zbiorowisk skupionych wokół kościołów. W 1000 r. miasto zostało stolicą biskupstwa. Jego znaczenie w państwie Piastów rosło od panowania Kazimierza Odnowiciela. Po reakcji pogańskiej i upadku oraz złupieniu Gniezna przez księcia czeskiego Brzetysława swoją siedzibę na Wawel przeniósł nowy książę, czyli właśnie Odnowiciel. Miasto nie uległo zniszczeniu podczas najazdu, więc nadawało się jako ośrodek władzy.
Strategiczne położenie Krakowa – jak zmieniało się znaczenie miasta na przestrzeni dziejów
Około stu lat później w swoim statucie z 1138 r. Bolesław Krzywousty podzielił kraj między swoich synów. Kraków stał się stolicą dzielnicy, tzw. senioralnej, rządzonej przez najstarszego w rodzinie. Bardzo szybko po śmierci ojca bracia się pokłócili wszystkie gałęzie rodu zaczęły ze sobą rywalizować. W tym okresie podwawelski gród stał się nieformalną stolicą państwa polskiego. Potomkowie Krzywoustego dążyli do panowania nad Krakowem, gdyż rządząc nim, niejako rządzono krajem. Piszę Kraków, ale należy pamiętać, że był to ośrodek bardzo zdecentralizowany. I najprawdopodobniej taki stan utrzymywał się do najazdu mongolskiego w 1241 r. Plan najeźdźców zakładał opanowanie południa Europy, zaś zagony idące przez ziemie polskie na zachód miały związać siły ewentualnej odsieczy. Wtedy niemal kompletnej zagładzie uległ ten „pierwszy Kraków”. Ocalało zaledwie kilka procent zabudowy, między innymi kościół św. Andrzeja. Nie chodziło zatem o specyficzne położenie miasta czy o jego znaczenie dla polskiej polityki. Raczej Kraków był po prostu kolejnym miastem na szlaku. Później Mongołowie zaatakowali miasto dwukrotnie, jednak nie poczynili już takich zniszczeń. Ten pierwszy najazd dał teren pod budowę nowego ośrodka, który dzisiaj zwie się starym miastem. Kilkadziesiąt lat po pierwszym ataku Kraków stał się świadkiem znów walk o władzę. Tym razem przeciw sobie stanęli książę kujawski Władysław Łokietek i król czeski Wacław II. Rywalizację wygrał ten drugi. Polski książę jednak nie zamierzał składać broni i dopiął swego po 1306 r. Opanował podwawelski gród, jednak przez cały czas zmagał się proczeską opozycją. W końcu udało mu się osiągnąć swój cel, w 1320 r. został koronowany w katedrze na Wawelu na króla Polski. Od tego momentu przez kilka setek lat ta świątynia gościła koronacje monarsze, a także stała się miejscem wiecznego spoczynku polskich koronowanych głów.
Sugerowana trasa:
Zamek i katedra na Wawelu, kościół św. Idziego, kościół św. Andrzeja, kościół św. Trójcy, rynek
