Nowa Huta to nie tylko socrealizm. Osadnictwo w tym miejscu istniało na długo zanim w głowach komunistycznych planistów powstał pomysł zbudowania miasta, a w umyśle jego głównego architekta, Teodora Ptaszyckiego koncepcja projektu. Zwiedzając tą dzielnicę trzeba koniecznie odwiedzić miejsca takie jak średniowieczne, cysterskie opactwo w Mogile czy Dworek Jana Matejki w Krzesławicach. Warto dodać, że te niegdyś osobne wsie stały się po prostu dzielnicami Nowej Huty. Zwiedzanie Nowej Huty? Nie zapomnij o najstarszych zabytkach!
Cystersi trafili do Mogiły w pierwszej połowie XIII wieku sprowadzeni ze śląskiego Lubiąża przez biskupa Iwona Odrowąża. W kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Wacława w Mogile można zobaczyć między innymi polichromie autorstwa najznakomitszego polskiego malarza przełomu XV i XVI wieku, Stanisława Samostrzelnika oraz najstarszy w Polsce, XIII-wieczny zegar mechaniczny. Opactwo zgromadziło również wiele wspaniałych zabytków i dzieł sztuki, a do tego olśniewającą bibliotekę i archiwum. Odwiedziny w klasztorze to również niepowtarzalna okazja, by dowiedzieć się czegoś na temat cysterskiej duchowości oraz poznać charakterystyczne cechy architektury założeń cysterskich. Zwiedzanie Nowej Huty bez wizyty w Opactwie? Nie jesteśmy sobie w stanie tego wyobrazić! 😉
Niedaleko zlokalizowany jest również gotycki, drewniany kościółek św. Bartłomieja, niezwykle malowniczo zlokalizowany wśród zieleni. Świątynia zachowała XV-wieczną konstrukcję. Kościół to kolejna fundacja możnego rodu Odrowążów. W sezonie wakacyjnym można w weekendy zwiedzić wnętrze kościoła i podziwiać XVIII-wieczne polichromie z centralnie umieszczoną na stropie postacią św. Bernarda z Clairvaux, jednej z najważniejszych postaci we wczesnych dziejach Cystersów.
Również na terenie zielonym, w 4-hektarowym, pięknym parku w nowohuckich Krzesławicach wznosi się uroczy XIX-wieczny dworek, niegdyś własność samego Jana Matejki, a dziś muzeum poświęcone jego twórczości. Wieś Krzesławice ma długą, sięgającą XII wieku historię i należała pierwotnie do dóbr klasztoru Bożogrobców w dość odległym Miechowie. Przez pewien czas dzierżawcą dóbr krzesławickich był również sam Hugo Kołłątaj. Obecnie istniejący dworek wzniosła w XIX wieku rodzina Kirchmayerów od których zakupił go Matejko, urządzając tu sobie rodzaj letniska, w którym bardzo lubił spędzać wakacyjne miesiące. Zwiedzanie Nowej Huty można fantastycznie urozmaicić chwilą wytchnienia w tym urokliwym miejscu. A skoro już jesteśmy przy naszym wybitnym malarzu historycznym, na marginesie chcielibyśmy zauważyć, że w Krakowie znajduje się wiele miejsc związanych z tą bardzo ciekawą postacią. Najciekawszą ekspozycję poświęconą malarzowi, jego pracy i rodzinie można zobaczyć w Domu Matejki (kamienica, w której przez lata mieszkał) na ul. Floriańskiej.
Zwiedzanie Nowej Huty
Wielbiciele sztuki sakralnej powinni również koniecznie zajrzeć do kościoła św. Wincentego i Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w nowohuckim Pleszowie. Trafiła tam bowiem część barokowego wyposażenia z rozebranego w XIX wieku krakowskiego kościoła Wszystkich Świętych, m. in. wspaniały ołtarz główny wykonany z czarnego marmuru wydobywanego w nieodległym od Krakowa Dębniku.
Nie zapominajmy również o zabytku niepozornym wizualnie, ale bardzo ciekawym ze względu na tajemnicze, sięgające głęboko w czasy pogańskie, pochodzenie. Mowa oczywiście o Kopcu Wandy, mniejszym bliźniaku wielkiego Kopca Kraka na Podgórzu. Kopiec przez wieki był uważany za Mogiłę legendarnej Wandy (tej, co to nie chciała Niemca). Jakie było rzeczywiste przeznaczenie nasypu, trudno dociec. Czy jest to kurhanowy grobowiec czy może część celtyckiego monumentalnego kalendarza-obserwatorium astronomicznego? Hipotez jest wiele. Można jednak przypuszczać, że to właśnie od niego, położona obok wieś Mogiła wzięła swoją nazwę. Jak widać, Nowa Huta pełna jest niezwykłych niespodzianek.
Na naszej trasie Nowa Huta zwiedzanie z przewodnikiem uwzględniliśmy Opactwo w Mogile oraz Krzesławice, jesteśmy jednak otwarci na wszelkie zmiany i Państwa pomysły!
