XIV wiek bez wątpienia ugruntował pozycję i znaczenie Krakowa. Rozwijał się handel, przybywało mieszkańców, pojawiały się nowe budynki. Miasto powoli wchodziło w złoty wiek.
Przed Łokietkiem
Po lokacji w 1257 r. została na nowo zorganizowana władza w mieście. Stopniowo także utrwalał się kształt podwawelskiego grodu. Swoją pracę kontynuowali sprowadzeni w początku tego stulecia dominikanie oraz franciszkanie. W kościele św. Franciszka miejsce wiecznego spoczynku znaleźli Bolesław Wstydliwy oraz jego siostra, błogosławiona Salomea. Książę wielkopolski Przemysł II starał się o koronę polską, którą ostatecznie uzyskał. Wkrótce później jednak nowy władca zmarł i zastąpił go król czeski Wacław II (Małopolskę z Krakowem objął już w roku 1291). Obaj byli koronowani w katedrze gnieźnieńskiej. Po krótkim okresie rządów Przemyślidów (1300 – 1306) pozostał urząd starosty, co znacznie usprawniło administrację w państwie. Wacław III rządził w Polsce przez niewiele ponad rok. Jego śmierć nie tylko zakończyła rządy Przemyślidów w Czechach, ale także otworzyła drogę do opanowania Krakowa przez któregoś z książąt piastowskich.
Czasy Władysława Łokietka
Po śmierci Leszka Czarnego rozpoczęła się walka o opanowanie Krakowa przez troje książąt piastowskich. Z tego starcia zwycięsko wyszedł pan na Kujawach – Władysław Łokietek. Nie był to jednak dla niego koniec walki. Najpierw został wypędzony przez Henryka IV Probusa. Po jego śmierci Małopolską rządził krótko Przemysł II i Przemyślidzi. Łokietek wrócił do Krakowa dopiero we wrześniu 1306 r. Przeciw sobie miał jednak silną opozycję kierowaną przez biskupa Jana Muskatę. W 1311 r. przeciwnicy chwycili za broń i wzniecili bunt. Na jego czele stał wójt krakowski Albert. Zryw upadł, zaś na miasto spadły konsekwencje. Wójtowie utracili przywilej dziedziczenia urzędu, księgi miejskie zaczęto prowadzić nie po niemiecku tylko po łacinie. Po uśmierzeniu niepokojów Łokietek rozpoczął starania o koronę i w 1320 r. w katedrze na Wawelu został koronowany. Rozpoczął tym samym tradycję, która kontynuowana była niemal do końca istnienia Polski. Po swojej śmierci w 1333 r. został tamże pochowany podobnie jak zdecydowana większość kolejnych władców Polski.
Ślady materialne
Za panowania Łokietka rozpoczęła się budowa obecnej katedry. Dokończył ją jego syn, Kazimierz Wielki. Za rządów Łokietka konsekrowano dzisiejszą zakrystię, czyli kaplicę św. Małgorzaty. Karą za bunt wójta Alberta było odebranie dziedziczności urzędu wójtowskiego oraz zniszczenie ich siedziby na Gródku. Stąd też wygięcie ulicy Mikołajskiej. Trwały prace nad opasaniem miasta murem obronnym. Z tego czasu pochodzi m. in. brama Floriańska. Prawdopodobnie w tym okresie powstało Bractwo Kurkowe. Mury miejskie zostały podzielone na odcinki i każdy z nich, podobnie jak jedna baszta, został oddane pod „opiekę” jednemu cechowi. Nad przygotowaniem wojskowym miało czuwać właśnie Bractwo. Istnieje ono do dzisiaj. Siedziba królewska na Wawelu wzbogaciła się m. in. o tzw. Wieżę Łokietkową. Z czasów Łokietka pochodzą pierwsze wzmianki o ratuszu. Budynek zapewne powstał wcześniej. Został on zburzony w pierwszej połowie XIX stulecia. Z początku XIV stulecia pochodzą też pierwsze wzmianki o stojącej na Rynku budynku tzw. Wielkiej Wagi (zwanej również Ołowiową). Podobnie jak i tzw. Mała Waga została rozebrana w XIX wieku.
Proponowana trasa:
Wawel, Rynek, wieża ratuszowa, ul. Mikołajska, Brama Floriańska